Dwa audyty przeprowadzone przez dział BHP Komisji Europejskiej dotyczyły mleka i przetworów mlecznych w Polsce i Holandii.
Zdalny audyt DG Sante przeprowadzony w marcu 2021 r. w Polsce wykazał, że system jest dobrze zaprojektowany, ale brak szkoleń i audytów wewnętrznych osłabia jego skuteczność.
Produkty mleczne o tradycyjnych cechach są sprzedawane na szczeblu krajowym i wytwarzane w niezatwierdzonych zakładach, co stanowi naruszenie przepisów UE. Kontrolerzy stwierdzili, że procedury zatwierdzania, rejestrowania i umieszczania na liście obiektów będących częścią łańcucha dostaw produktów mlecznych również nie są w pełni zgodne z przepisami UE.
Podsumowanie znalezionych problemów
Zespół audytowy zauważył luki w zrozumieniu lub wiedzy niektórych inspektorów, z którymi przeprowadzono wywiady, w takich obszarach, jak ocena kryteriów mikrobiologicznych dla Listeria monocytogenes w produktach mlecznych oraz procedury oparte na analizie zagrożeń i krytycznych punktach kontroli (HACCP). Stwierdzili, że ma to negatywny wpływ na poziom kompetencji personelu w zakresie kontroli urzędowych w sektorze.
Oficjalne testy produktów mlecznych pod kątem kryteriów mikrobiologicznych w 2018 i 2019 r. wykryły Listeria monocytogenes w 32 partiach z 1973 pobranych próbek i Salmonella w dwóch partiach z 695 przebadanych. Pobieranie próbek pod kątem kryteriów higieny procesu wykazało koagulazo-dodatnie Staphylococci w 33 z 1146 partii i E. coli w 22 partiach z 757 przebadanych.
Działania podjęte w przypadku ostrzeżeń dotyczących produktów mlecznych nie były w pełni satysfakcjonujące i niezgodne z instrukcjami, stwierdzili urzędnicy.
Zespół audytowy ocenił działania organów w związku z dwoma ostrzeżeniami RASFF w 2019 r. w celu wykrycia Salmonelli w mleku w proszku i Listeria monocytogenes w serze. W przykładzie dotyczącym Salmonelli jako przyczynę zidentyfikowano niezadowalającą higienę procesu linii produkcyjnej. Władze zawiesiły pracę na tej linii, a następnie została ona zamknięta, ale nie pobrały próbek innych partii ewentualnie wykonanych na tej samej linii, jak wymagają tego wytyczne.
W przypadku Listerii władze zauważyły niezgodność dopiero po 20 dniach. To opóźnienie było związane z niezrozumieniem przez agencję wymagań i działań, które należy podjąć w przypadku próbek pozytywnych poniżej limitu 100 jednostek tworzących kolonie na gram.
„Działania naprawcze ograniczały się do zaangażowanych przedsiębiorstw spożywczych i okręgów i nie były dostępne żadne dowody na to, że zdobyte informacje zostały wykorzystane do ulepszenia odpowiednich aspektów systemu kontroli i zapobieżenia ewentualnemu ponownemu wystąpieniu w innym miejscu” — czytamy w raporcie.
Polskie władze poinformowały, że zalecenia zostaną zrealizowane poprzez szkolenia, przypominające urzędnikom o pewnych zasadach i poprawionych listach kontrolnych.
Najważniejsze informacje z audytu w Holandii
Druga wirtualna ocena w Holandii w październiku 2021 r. zidentyfikowała problemy z systemem zatwierdzania przedsiębiorstw spożywczych.
Holenderski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i Produktów Konsumenckich (NVWA) oraz Holenderski Urząd Kontroli Nabiału i Jaj (COKZ) mają za mało personelu, co ma wpływ na skuteczność kontroli urzędowych.
Pracownicy zaangażowani w kontrole urzędowe w sektorze mleczarskim stwierdzili, że przeciążenie pracą czasami prowadziło do opóźnień w kontrolach – głównie dotyczących działań następczych, sprawozdawczości i egzekwowania.
Za pozytywy uznano szkolenie, możliwości laboratorium i współpracę między różnymi agencjami.
Zespół audytowy stwierdził, że inspektorzy stosowali przeważnie najniższą ocenę niezgodności, mimo że niektóre z nich wymagały ostrzeżenia i działań następczych. Stwierdzili również opóźnienia, czasami do trzech miesięcy od daty kontroli, w dostarczaniu raportów i pisemnych ostrzeżeń, co wpłynęło na terminowe usunięcie niezgodności.
W 2020 roku w ramach projektu zbadano 46 próbek miękkiego i dojrzałego sera wyprodukowanego z surowego mleka dla bakterii E. coli produkującej toksynę Shiga (STEC). Stwierdzono go w dwóch próbkach ze skórki serów dojrzewających. Inne badanie dotyczyło surowego mleka do bezpośredniej dostawy do konsumentów. W 2020 r. na 100 próbek surowego mleka krowiego pięć dało wynik dodatni na wysoką liczbę gronkowców koagulazo-dodatnich, cztery na STEC, a jedyna próbka surowego mleka koziego dała wynik dodatni na obecność STEC.
Zespół audytowy zbadał pięć powiadomień RASFF dotyczących Listeria monocytogenes, Salmonelli i E. coli w serze oraz jedno dotyczące niezadeklarowanych alergenów w serze, zgłoszonych w 2020 i 2021 r. Wszystkie dochodzenia i działania następcze uznano za skuteczne.
W odpowiedzi holenderscy urzędnicy stwierdzili, że braki w zatwierdzeniu dotyczą tak zwanych przetwórców mleka w gospodarstwie rolnym. To grupa ponad 500 rolników, którzy przetwarzają część lub całość swojej produkcji mleka surowego na produkty regionalne, często w tradycyjny sposób. Stanowią one tylko 4 procent całkowitego przepływu mleka w Holandii, a pozostałe 96 procent nie jest dotknięte.
COKZ dokona przeglądu procedury w odniesieniu do zatwierdzeń i dostosuje ją do września 2022 r. Agencja opracuje również system atestacyjny, aby zapewnić terminową ocenę osobom z zatwierdzeniem warunkowym. COKZ upewni się również, że ponowna inspekcja zostanie przeprowadzona w ciągu trzech miesięcy od pierwotnej wizyty, a braki zostaną zgłoszone pod koniec inspekcji.
