Przyjęcie praktyk rolniczych opartych na węglu może być rozwiązaniem dla polskich rolników zmagających się z problemami utrzymującej się suszy. Praktyki te mogą potencjalnie zwiększyć wydajność plonów, zapewniając rolnikom realny mechanizm radzenia sobie w obliczu ciągłego niedoboru wody.
Zbigniew Karaczun, profesor SGGW i ekspert związany z polskim oddziałem Koalicji Klimatycznej, wyjaśnił, że zaangażowanie w działania mające na celu zrównoważone zarządzanie glebą i sekwestrację węgla może zwiększyć jej żyzność i produktywność.
Profesor Karaczun podkreślił ponadto, że przyjęcie praktyk zrównoważonego zarządzania glebą, w tym sekwestracji węgla, może zwiększyć odporność gleby na suszę. Biorąc pod uwagę niestabilne warunki pogodowe i utrzymującą się suszę doświadczaną w sezonie letnim w Polsce w ciągu ostatniej dekady, wdrożenie tych praktyk może potencjalnie skutkować wyższymi plonami dla rolników.
Karaczun zauważył, że pomimo potencjalnych korzyści, obecnie w Polsce brakuje kompleksowych mechanizmów wsparcia dla rolnictwa węglowego. Komisja Europejska ogłosiła jednak, że zamierza uruchomić inicjatywę dotyczącą rolnictwa węglowego do końca 2021 r. w ramach działań na rzecz promowania bardziej zrównoważonych praktyk rolniczych w całej Europie.
Mateusz Ciasnocha, rolnik i prezes European Carbon Farmers, uważa, że rolnictwo regeneracyjne obejmuje szerszy zakres niż tylko rolnictwo ekologiczne. European Carbon Farmers jest organizacją zajmującą się promowaniem praktyk rolnictwa węglowego w Polsce i tworzeniem mechanizmów płatności rolniczych za sekwestrację węgla.
Ciasnocha wyjaśnił EURACTIV Polska, że stosowanie metod rolnictwa regeneracyjnego, które polega na zrozumieniu i pracy z naturalnymi cyklami, w tym z cyklem węglowym, może ostatecznie doprowadzić do praktyk rolnictwa ekologicznego, w którym sztuczne metody produkcji są minimalizowane lub eliminowane.
Ciasnocha podkreślił również, że wielu rolników nie jest w pełni świadomych faktu, że ich gospodarstwa są integralną częścią większego ekosystemu. Stwierdził: “Każdy rolnik jest rolnikiem węglowym, czy zdaje sobie z tego sprawę, czy nie”.
Dalej podkreślił, że uprawa roli, powszechna praktyka rolnicza, która polega na oraniu gleby, ma szkodliwy wpływ na cykl węglowy. Ciasnocha podkreślił, że poleganie na uprawie roli jest doskonałym przykładem tego, jak obecne praktyki rolnicze w Polsce mogą negatywnie wpływać na sekwestrację węgla i ogólny zrównoważony rozwój.
Czy rolnictwo węglowe ma szansę rozwinąć się w Polsce?
Jerzy Plewa, były szef DG AGRI w Komisji Europejskiej i ekspert Team Europe, wyraził optymizm, że wsparcie dla rolnictwa węglowego będzie rosło, powołując się na przeznaczenie 40% nowego budżetu Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na działania proklimatyczne jako czynnik napędzający. Plewa podkreślił, że rolnictwo węglowe stanowi powrót do dobrych praktyk z przeszłości, ale z wzmocnionym podejściem naukowym, które podkreśla pozytywny wpływ tych praktyk na zdrowie gleby i zrównoważony rozwój. Sugeruje to, że rolnictwo węglowe może nabrać rozpędu jako realne rozwiązanie, które łączy tradycyjną mądrość z nowoczesną wiedzą naukową na rzecz bardziej zrównoważonego podejścia do rolnictwa.
Plewa podkreślił, że w dłuższej perspektywie rolnicy mogą skorzystać z lepszej jakości gleby, lepszych wyników produkcyjnych i większej odporności dzięki przyjęciu praktyk rolnictwa węglowego. Chociaż wdrożenie tych praktyk może wymagać początkowych inwestycji, Plewa wskazał, że dodatkowe koszty dla rolników są rekompensowane w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR).
Plewa zauważył jednak również, że rolnicy nie są obecnie wynagradzani w oparciu o ilość węgla składowanego dzięki praktykom rolniczym związanym z emisją dwutlenku węgla. Sugeruje to, że może istnieć potrzeba dalszego rozwoju polityki i zachęt finansowych, aby zachęcić i uznać rolę rolników w sekwestracji węgla i promowaniu zrównoważonego rolnictwa.
Plewa podkreślił, że w Europie zainicjowano programy pilotażowe, których celem jest nagradzanie rolników za ilość węgla sekwestrowanego w glebie. Ponadto stwierdził, że rolnicy mogą wkrótce otrzymać dodatkowe nagrody za praktyki oparte na rolnictwie regeneracyjnym.
Podkreślił również, że kluczowym krokiem w kierunku rozwoju rolnictwa węglowego w Unii Europejskiej jest ustanowienie ram prawnych dla certyfikacji zrównoważonego usuwania węgla z naturalnych ekosystemów. Plewa zauważył, że Komisja Europejska pracuje obecnie nad projektem rozporządzenia w sprawie rolnictwa węglowego, a mechanizm certyfikacji ma zostać zaproponowany do 2023 roku. Wskazuje to, że trwają prace nad stworzeniem ustandaryzowanych procedur i uznawalności dla praktyk związanych z rolnictwem węglowym, co mogłoby dodatkowo zachęcić i promować zrównoważone rolnictwo w UE.
Plewa zauważył również, że projekt planu strategicznego WPR w Polsce zawiera ekoprogramy, które są zgodne z typowymi praktykami rolnictwa węglowego, takimi jak uproszczone systemy rolnicze, zróżnicowanie struktury upraw i przestrzeganie planów nawożenia. Podkreślił on również znaczenie właściwego informowania rolników o tych możliwościach.
Według polskiego eksperta, skuteczne wdrożenie ambitnych programów środowiskowo-klimatycznych wymaga ciągłego podnoszenia wiedzy rolników, wraz z solidnym wsparciem ze strony profesjonalnych usług doradczych, które obecnie w Polsce mogą być niewystarczające. Podkreśla to potrzebę poprawy edukacji i doradztwa dla rolników w celu skutecznego przyjęcia i wdrożenia praktyk rolnictwa węglowego oraz pełnego wykorzystania potencjalnych korzyści płynących ze zrównoważonego rolnictwa w kraju.
WPR jest kluczem do rolnictwa węglowego
Plewa zwrócił uwagę, że Polska ma możliwość wykorzystania Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), która oferuje różne możliwości wsparcia działań proekologicznych i proklimatycznych, szczególnie poprzez drugi filar, który koncentruje się na obszarach wiejskich.
Podkreślił, że środki te mogą być wykorzystane na wsparcie rolnictwa ekologicznego i programów rolno-środowiskowych, które może nie są powszechnie określane mianem rolnictwa węglowego, ale mogą skutecznie przyczynić się do pochłaniania CO2 z powietrza i jego magazynowania w glebie. Wskazuje to, że w ramach WPR istnieją mechanizmy, które potencjalnie mogą ułatwić przyjęcie praktyk rolnictwa węglowego w Polsce i wesprzeć działania na rzecz rolnictwa przyjaznego dla klimatu.
Plewa wyraził zaniepokojenie faktem, że Polska, pomimo posiadania największego w UE budżetu na filar rozwoju obszarów wiejskich, nie wykorzystuje w pełni możliwości, jakie daje WPR. Wskazał, że Polska przeznacza mniej środków na rolnictwo ekologiczne i ambitne programy rolno-środowiskowe, wydając jednocześnie znaczne kwoty na inne cele. Wskazuje to na potencjalne rozbieżności priorytetów i niewykorzystanie szansy na pełne wykorzystanie dostępnych środków na działania proekologiczne i proklimatyczne. Plewa na zakończenie podkreślił potrzebę bardziej strategicznej i efektywnej alokacji środków WPR na wsparcie praktyk zrównoważonego rolnictwa, w tym rolnictwa węglowego, w Polsce.
